του Παναγιώτη Πάντου
Τα μνημόνια, δηλαδή η επιτροπεία από το εξωτερικό, προκαλούν σε κάθε χώρα τη διάλυση του παλιού πολιτικού συστήματος. Στην Ελλάδα η δεξιά και η κεντροαριστερά έχουν ήδη κονιορτοποιηθεί και αναζητούν πια τρόπους αναγέννησης (για την ώρα θνησιγενείς, αφού το παλιό πολιτικό προσωπικό εξακολουθεί να δίνει τον τόνο, όπως έδειξε το κίνημα «Μένουμε Ευρώπη» και η καμπάνια για το «Ναι» στο δημοψήφισμα). Η αριστερά από την άλλη πλευρά κατάφερε όλο αυτό το διάστημα να διατηρεί τη συνοχή της, μια και ο ΣΥΡΙΖΑ, παρότι δεν αποτελούσε καινούρια πολιτική δύναμη, δεν ήταν και εντελώς παλιά. Η ήττα όμως της κυβέρνησης στη διαπραγμάτευση με την ΕΕ αλλάζει τα δεδομένα, ασκώντας πια και σ’ αυτόν πιέσεις ρευστοποίησης.
Η ρήξη που προκάλεσε η διάλυση του πολιτικού σχεδίου του ΣΥΡΙΖΑ στο εσωτερικό του δεν είναι σημαντική μόνο γιατί θέτει ζήτημα εκλογών και πιθανής διατύπωσης αντιπαρατιθέμενων πολιτικών σχεδίων, αλλά κυρίως γιατί φέρνει στην επιφάνεια νέες, πολύ πραγματικές αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της αριστεράς συνολικά: Ποια είναι τα «νέα» χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει η αριστερά στη «νέα» εποχή (στην κοσμοθεωρία, στον τρόπο οργάνωσης, στη σχέση με την ίδια της την παράδοση); Πόσο λεπτομερής χρειάζεται να είναι η εναλλακτική της πρόταση για την οικονομία αλλά και για την κοινωνία, το περιβάλλον, τον τρόπο ζωής, τις επιθυμίες των ανθρώπων, στον βαθμό που όλα αυτά αλληλοδιαπλέκονται; Υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση που ψηφίζει μνημόνια γιατί τα πιστεύει και μια αριστερή κυβέρνηση που το κάνει εκβιαζόμενη (τέτοια τουλάχιστον που να επιβάλλει διαφορετική αντίδραση απέναντί τους);
Αυτή είναι λοιπόν η πρώτη τομή των ημερών. Υπάρχει όμως και μια δεύτερη, που αφορά τον χαρακτήρα της Ευρώπης. Μέχρι πρότινος, βασικό μέσο με το οποίο η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση διά της ΕΕ αποκτούσε συναίνεση από δυνάμεις που αντιτίθεντο στον καπιταλισμό και στην οικονομία της αγοράς (αριστερά, αλλά και Πράσινοι, Πειρατές κ.ά.) ήταν ότι η Ευρώπη μπορούσε να αντέξει στο εσωτερικό της τον σπόρο της αλλαγής της (προσοχή, όχι την αλλαγή καθαυτή, που είναι αποτέλεσμα συσχετισμών δύναμης, αλλά τους εκφραστές της). Με τον εκβιασμό της Ελλάδας και την προσπάθεια ανατροπής/απαξίωσης της ελληνικής κυβέρνησης, όμως, η ΕΕ δηλώνει όχι μόνο ότι δεν είναι ανεκτή καμιά παρέκκλιση από το κυρίαρχο δόγμα, αλλά και ότι πια δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα συνύπαρξης με όσους επιθυμούν μια διαφορετική Ευρώπη. Και έτσι η αριστερά καλείται να χαράξει μια νέα στρατηγική για την προώθηση της πολιτικής της, που να λαμβάνει υπόψη αυτό το απτό πλέον (και όχι προϊόν θεωρητικής εκτίμησης) δεδομένο.
Οι δύο αυτές τομές –στις ιστορικές διαδρομές του ΣΥΡΙΖΑ και της Ευρώπης– συναντιούνται στα γεγονότα αυτών των ημερών. Ανάλογα με το πώς θα γίνουν αντιληπτές και το πώς θα τις χειριστούμε μπορεί είτε να δημιουργήσουν στο σημείο συνάντησής τους ένα «νέο» πολιτικό σχέδιο (δηλαδή καινούριο, αλλά και με χαρακτηριστικά που θα ανταποκρίνονται στις «νέες» συνθήκες στην Ελλάδα και την Ευρώπη) το οποίο θα νοηματοδοτεί την ύπαρξη του ΣΥΡΙΖΑ, και της αριστεράς ευρύτερα τη «νέα» περίοδο, είτε να οδηγήσουν στο πλήρες σκίσιμο του καμβά και στην ανάδυση μικρών πολιτικών σχεδίων που το καθένα θα εστιάζει (ενδεχομένως έγκυρα) σε ένα μέρος της πραγματικότητας, αλλά όχι στο σύνολο. Ο κόσμος της αριστεράς και ιδίως οι πολιτικές πρωτοβουλίες που θα ληφθούν (ή όχι) τις επόμενες μέρες και βδομάδες από όσους έχουν τη δύναμη για κάτι τέτοιο, θα καθορίσουν και την έκβαση των πραγμάτων.
Μέχρι νεωτέρας 