Πρόσφατα η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας ξεκίνησε μια διαφημιστική εκστρατεία με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας από τους πολίτες. Χωρίς αμφιβολία πρόκειται για έργο θεάρεστο και μπράβο τους. Παρόλα αυτά δεν μπορώ να μην παρατηρήσω κάτι σημαντικό για τη νοοτροπία με την οποία έχει σχεδιαστεί αυτή η εκστρατεία, η οποία με τη σειρά της προδίδει και τη νοοτροπία με την οποία η ΡΑΕ προσεγγίζει συνολικά το θέμα της κατανάλωσης ενέργειας.
Με μεγάλες αφίσες στο μετρό η ΡΑΕ καλεί τους πολίτες να κλείσουν το διακόπτη, να μειώσουν την θερμοκρασία στον θερμοστάτη και να αλλάξουν λαμπτήρες ώστε να εξοικονομήσουν χρήματα. Τα μετράει κιόλας. 17€ το χρόνο από το ένα, 35€ από το άλλο κ.ο.κ.
Ο οικονομικός παράγοντας είναι οπωσδήποτε σημαντικός («σε τελευταία ανάλυση, παιδί μου, όλα οικονομία είναι», έλεγε σοφά μια θεία μου), δεν είναι όμως πάντα ο πρώτιστος. Ο πρώτος και κύριος λόγος για τον οποίο πρέπει να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας είναι απλώς και μόνο για τη σωτηρία του περιβάλλοντος. Είναι επίσης γιατί σήμερα γίνεται σπατάλη πόρων που ατυχώς δεν είναι ανεξάντλητοι. Και είναι γιατί η υπερβολική κατανάλωση ενέργειας στη δύση επιβαρύνει αλυσιδωτά με διάφορους τρόπους τις χώρες και τους λαούς του τρίτου κόσμου.
Η επισήμανση αυτή δεν γίνεται για λόγους φιλοσοφίας, ούτε καν για λόγους αποτελεσματικότητας, αφού φυσικά κανείς δεν πρόκειται να αρχίσει να κλείνει είκοσι φορές την ημέρα την τηλεόραση από το διακόπτη και όχι από το τηλεκοντρόλ με μόνο στόχο να κερδίσει μερικά ευρώ το χρόνο. Το ζήτημα είναι κυρίως πως η ΡΑΕ είναι δεσμευμένη στην υπηρέτηση ενός μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης που έχει στόχο τη μεγιστοποίηση του κέρδους: οι δημόσιες και ιδιωτικές εταιρείες παραγωγής ενέργειας πρέπει να κερδίζουν, γεγονός που απαιτεί να συνεχίσει να αυξάνεται η κατανάλωση.
Ζητώντας από τους πολίτες να μειώσουν την κατανάλωση για να εξοικονομήσουν χρήματα και όχι για να προστατεύσουν το περιβάλλον, αναγορεύει αυτό το επιχείρημα στο μόνο λόγο για τον οποίο πρέπει εν γένει να εξοικονομείται ενέργεια. Κι αυτό το «εν γένει» περιλαμβάνει εκτός από τους οικιακούς καταναλωτές, τις εταιρείες παραγωγής ενέργειας, τις βιομηχανίες που καταναλώνουν ενέργεια, τα καταστήματα και τα γραφεία, όπου η σπατάλη είναι απίστευτη. Ενώ βέβαια διευκολύνει να ξαναμπούν στο τραπέζι διάφορες επιβαρυντικές για το περιβάλλον – αλλά συμφέρουσες οικονομικά– μέθοδοι, όπως η πυρηνική ενέργεια.
Δεν ξέρω λοιπόν αν η καμπάνια αυτή θα έχει καρπούς, φοβάμαι όμως ότι ανάμεσα από τις γραμμές η ΡΑΕ μας λέει ότι δεν πρόκειται να βάλει στην ατζέντα της την λήψη υποχρεωτικών μέτρων από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα για τον περιορισμό της σπατάλης, ούτε να προβάλει την ανάγκη εξόδου του κλάδου παραγωγής ενέργειας από την «ελεύθερη» (από τον κοινωνικό έλεγχο και σχεδιασμό) αγορά, ώστε να σταματήσει να λειτουργεί με γνώμονα την αύξηση των κερδών. Ό,τι γίνει θα γίνει από την ίδια την αγορά και μόνο αν είναι οικονομικά επωφελές (ή αν υπάρχει τρόπος να μετακυληθεί το κόστος στους καταναλωτές).
Μέχρι νεωτέρας 