Τι γίνεται στη συνάντηση δυο τομών;

του Παναγιώτη Πάντου

Τα μνημόνια, δηλαδή η επιτροπεία από το εξωτερικό, προκαλούν σε κάθε χώρα τη διάλυση του παλιού πολιτικού συστήματος. Στην Ελλάδα η δεξιά και η κεντροαριστερά έχουν ήδη κονιορτοποιηθεί και αναζητούν πια τρόπους αναγέννησης (για την ώρα θνησιγενείς, αφού το παλιό πολιτικό προσωπικό εξακολουθεί να δίνει τον τόνο, όπως έδειξε το κίνημα «Μένουμε Ευρώπη» και η καμπάνια για το «Ναι» στο δημοψήφισμα). Η αριστερά από την άλλη πλευρά κατάφερε όλο αυτό το διάστημα να διατηρεί τη συνοχή της, μια και ο ΣΥΡΙΖΑ, παρότι δεν αποτελούσε καινούρια πολιτική δύναμη, δεν ήταν και εντελώς παλιά. Η ήττα όμως της κυβέρνησης στη διαπραγμάτευση με την ΕΕ αλλάζει τα δεδομένα, ασκώντας πια και σ’ αυτόν πιέσεις ρευστοποίησης.

Τέλος εποχής; Ίσως. Η ιστορία όμως δεν τελειώνει ποτέ.

Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στο παρόν blog.
Δείτε εδώ και εδώ δύο ακόμη κείμενα των ημερών αμέσως πριν τη συμφωνία, που μου έκαναν εντύπωση.
Και αν ξέρετε γαλλικά, δείτε κι αυτό.

του Παναγιώτη Πάντου

Το κείμενο αυτό γράφεται ενώ ακόμη δεν έχει σιγάσει ο πρώτος απόηχος από την ανακοίνωση του νέου μνημονίου και ενώ οι πολιτικές εξελίξεις συνεχίζονται. Βασίζεται, δε, στις ακόλουθες παραδοχές:

1. Η κυβέρνηση έδωσε μια πραγματική μάχη αυτό το εξάμηνο, στην οποία ηττήθηκε, ένα πολύ πιθανό ενδεχόμενο εξαρχής. Η έκβαση της μάχης δεν οφείλεται στις προθέσεις της κυβέρνησης, στα όποια «λάθη» στην τακτική της η σε κάποια κρυφή της ατζέντα, ούτε απλώς στην υπεροπλία του αντιπάλου (γνωστή εξαρχής), αλλά στην απόφασή του να χρησιμοποιήσει τα πιο βαριά του όπλα προκειμένου να αποδείξει ότι είναι αποφασισμένος να μας ισοπεδώσει (κάτι που δεν ήταν προφανές εξαρχής). Από αυτή τη σκοπιά, το νέο μνημόνιο αποτελεί μια συνθηκολόγηση μετά από έναν σκληρό οικονομικό πόλεμο, με τους όρους να τους θέτει ο νικητής, με πρόθεση εκτός των άλλων να καταδείξει την κυριαρχία του.
2. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε σ’ αυτή τη μάχη κυρίως με πολιτικούς όρους. Η μεγάλη του αδυναμία ήταν η απόλυτη έλλειψη στη χώρα μιας κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας την οποία να εκφράζει και στην οποία να στηρίζεται για την παραγωγική ανασυγκρότηση. Ούτε αυθορμήτως ούτε μέσα από την οργανωμένη του παρέμβαση δεν εμφανίστηκαν νέες οικονομικές δομές που να συνιστούν στην πράξη (και προκαταβολικά σε σχέση με την όποια πολιτική αλλαγή) ρήξη με το υπάρχον κοινωνικοοικονομικό καθεστώς: η εναλλακτική οικονομία παρέμεινε εν πολλοίς σποραδική και χωρίς συστηματικότητα, τα συνεργατικά εγχειρήματα δεν απέκτησαν δυναμική, οι καινούριες επιχειρήσεις σε δυναμικούς τομείς (π.χ. τουρισμός, γεωργία, νέες τεχνολογίες) εξακολουθούν να υιοθετούν τα οργανωτικά μοντέλα και τους στόχους της προηγούμενης εποχής. Από αυτή τη σκοπιά, η έλλειψη προετοιμασίας που επισημαίνεται από διάφορες πλευρές (π.χ. για μια έξοδο από το ευρώ) αποτελεί σύμπτωμα και όχι απρονοησία ή επιλογή.
3. Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι δεν θα μπορούσε να έχουν γίνει διαφορετικές εκτιμήσεις των δεδομένων και άρα να έχουν χαραχτεί διαφορετικές στρατηγικές. Ούτε βέβαια ότι δεν προκύπτουν νέα συμπεράσματα για την Ελλάδα, την ΕΕ και τις δυνατότητες της αριστεράς. Σημαίνουν όμως ότι οι αλλαγές αυτές στις αντιλήψεις του ελληνικού λαού, του ΣΥΡΙΖΑ, των αριστερών, αλλά και της ίδιας της ΕΕ από την άλλη πλευρά, αποτελούν προϊόν και όχι αφετηρία της ιστορικής περιόδου που διανύουμε.